English Nederlands

Veterinaire Verhalen over Vee


verteld door Leo Rogier Verberne
met tekeningen van Marisca Bruinooge-Verberne


Farm Animals
  • Cover
  • Opdracht
  • Colofon
  • Inleiding
  • Een big kon niet schijten
  • Plattelandspraktijk
  • Kalf afzagen
  • Slepende melkziekte
  • Kopziekte
  • Koeien onthoornen
  • Keizersnee
  • Doodliggen van biggen
  • Geitenverlossing
  • Schijndood
  • Kalfziekte
  • Scherp-in
  • Lebmaagverplaatsing
  • Drieling
  • Maden
  • Leverbot
  • Ringschimmel
  • Bruls
  • Difterie
  • Mond- en klauwzeer
  • Boviene Virus Diarree
  • Onzichtbare uierontsteking
  • Vaarzenverlossing
  • Bedrijfsbegeleiding
  • Vee-verbetering
  • Auteur
  • 6. Koeien onthoornen (open loopstal)

    001

    1984: koe met hoorns

    Tot in de jaren zeventig bestond een boerderij In Nederland uit twee gedeelten: de boer en zijn gezin woonden in het voorhuis, terwijl de koeien stonden aangebonden in de grupstal (het achterhuis). Maar de veestapels werden fors uitgebreid en er moesten nieuwe stallen komen. Dat werden de open loopstallen die nu overal op het platteland te zien zijn. De koeien staan daarin niet meer vastgebonden maar ze lopen vrij rond. Een hek zorgt voor de afscheiding met de voergang. Om te kunnen vreten, moeten ze de kop door dat voerhek steken. Grote hoorns vormen daarbij een probleem. Verschillende koeien kwamen klem te zitten en de slijptol was nodig om ze te bevrijden. Daarom moesten in de loop van de jaren zeventig en tachtig bij hele koppels koeien de hoorns worden afgezaagd. Sindsdien worden bij de nuchtere kalveren de hoornpitten verwijderd en is het onthoornen van volwassen vee verleden tijd.

    Zagen
    Koeienhoorns zijn keihard en voor een gedeelte gevoelloos. Je kunt ze met een zaag een stukje inkorten zonder dat dit pijn doet. Maar ze blijven een leven lang doorgroeien en zo is die manier van inkorten maar een tijdelijke oplossing. Afzagen aan de basis, op de kop, is een doeltreffender ingreep. Maar daar zijn de hoorns bijzonder gevoelig en bovendien voorzien van grote bloedvaten. Om ze aan de basis te kunnen afzagen moet er dus worden verdoofd. De koeien worden eerst een beetje suf gemaakt om stress te voorkomen en dan volgt de plaatselijke verdoving. Maar dat prikken in hun kop met een injectienaald laten ze niet zomaar gebeuren. Als er een gaat brullen, heb je de poppen aan het dansen: alle koeien in de stal staan dan ‘op scherp’ als je eraan komt met je spuitje. Dan is het echt uitkijken, want die hoorns zijn hun wapens waarmee ze zich verdedigen. Maar als alle koeien suf zijn en de plaatselijke verdoving doet goed haar werk, dan kunnen de hoorns zonder probleem met een draadzaag aan de basis worden doorgezaagd. De spuitende bloeding die daarop veelal volgt, wordt gestelpt door een strak elastiek rond de resterende stompen. Een koppel melkvee omvatte destijds zo’n veertig koeien. Om ze te onthoornen moesten dus tachtig van die harde dolken worden doorgezaagd. Dat was een halve dag zwaar werk.

    Knippen
    Bij het maken van de afspraak om z’n koeien te onthoornen vraagt de boer of ik er bezwaar tegen heb om de hoorns ze af te knippen in plaats van ze af te zagen. Met een tang die werkt op de oliedruk van zijn tractor. Dat zou minder vermoeiend zijn en sneller. Nu heb ik een loonwerker wel eens bezig gezien met zo’n tang om boomstammen doormidden te knippen: een stobbenschaar wordt zo’n apparaat genoemd. Het eist flink wat paardenkrachten van de tractor. Maar die zijn ook dan al sterk: variërend van zo’n zestig tot honderdtwintig pk. Met een goede verdoving zou het voor de koeien eigenlijk geen verschil mogen maken hoe die hoorns worden verwijderd. En een tractor voor hun neus zijn ze gewend: daarmee worden ze twee keer per dag gevoerd. We besluiten om het op deze manier te proberen.
    Op de afgesproken dag staan alle koeien klaar met de kop door het hek. Ze krijgen een injectie met een kalmeringsmiddel; niet teveel want ze moeten bij de ingreep blijven staan. Dan volgt de plaatselijke verdoving. Als ze daarna bij controle niet echt gevoelloos zijn, wordt er bijgespoten. Dan wordt de tractor gestart en de enorme schaar wordt in de juiste positie gemanoeuvreerd boven de kop van de eerste koe. Dat kost enige oefening want het formaat van de schaar is voor dit karwei buiten proportie. Maar één keer op de juiste plek is het een kwestie van even gas geven en plop! Met een knal vliegt de hoorn weg. Het is minder dan een fluitje van een cent. Met z’n tweeën zijn we binnen twee uur klaar met de hele veestapel. En we zijn helemaal niet moe. De koeien hebben er niks mee geleden: ’s avonds is de melkgift normaal en de hoornstompen zijn ook later niet gaan ontsteken.

    002

    2015: koeien zonder hoorns

    Tuinmest
    Een vuilniszak vol met afgeknipte hoorns neem ik mee naar huis. Mijn vrouw heeft daarom gevraagd omdat ze die als prima mest beschouwt voor bepaalde planten in de tuin. In de dagen daarna zijn ze op diverse plaatsen in de grond gestopt. Een hele tijd later komt er in Den Dungen kabeltelevisie. Daarvoor wordt een sleuf gegraven van de straat naar het huis. Als ik thuiskom voor de lunch word ik aangesproken door de voorman van de kabelploeg. Bij het graafwerk zijn z’n mannen in de tuin resten tegengekomen van dode koeien en ze zijn bang voor besmetting met lijkenkoorts of andere ernstige infecties. Daarom zijn ze gestopt met graven. Dode koeien in onze tuin? Maar als blijkt dat het alleen om hoorns gaat die ze zijn tegengekomen, begint me iets te dagen. Die zijn afkomstig van gezonde dieren. Ze dachten dat ik na een mislukte behandeling de dode dieren thuis had begraven. En aan welke ziektes konden die koeien allemaal hebben geleden? We zijn daarna zonder mankeren op de televisiekabel aangesloten. En in de tuin floreerde alles.


    lees verder

    © Leo Rogier Verberne
    ISBN/EAN: 978-90-818362-4-1
    www.verberneboek.nl